دانلود مقاله با عنوان "تعریف حقوقی مهر در قانون و اقسام آن"

برای رشته حقوق 

شامل 15 صفحه با فرمت word و قابل ویرایش

مقدمه

خانواده قدیمی‏ترین و مهم‏ترین نهاد اجتماعی است که از آغاز حیات بشر به طور طبیعی ایجاد شده و عمری به درازای آن دارد. نخستین گروهی که انسانها از طریق وارد شدن در آن خود را مهیای پذیرش نقش‏های مختلف اجتماعی می‏کنند خانواده است و برهمین اساس مکاتب مختلف فکری سعی در حفظ و استحکام آن داشته‏اند. بند 3 مادّه‏ی 16 اعلامیه‏ی جهانی حقوق بشر مصوب سال 1948 اشعار می‏دارد: «خانواده رکن طبیعی و اساسی اجتماع است و حق دارد از حمایت جامعه و دولت بهره‏مند شود.» این اعلامیه صراحتاً دولت‏ها را مکلف به حمایت از نهاد خانواده کرده؛ هرچند آموزه‏های دین اسلام در راستای حفظ سلامت جامعه و مسلمین تأکید قابل توجّهی بر این مهم نموده و قانون مدنی ایران نیز در کتاب‏های هفتم، هشتم و نهم موضوعات و مطالب مربوط به خانواده، اولاد، نکاح، طلاق و ... را طرح کرده است. ناگفته پیداست که موضوعات مرتبط با خانواده صرفاً حقوقی نبوده و قانون به تنهائی نمی‏تواند تمامی مسائل و مشکلات مربوط به خانواده را پیش بینی و ارائه‏ی طریق نماید. عوامل دیگر نیز در آن مؤثر هستند.

تاریخچه

در قانون حمورابی که در حدود1700 سال قبل از میلاد مسیح تدوین شده است و شامل282 ماده می باشد در مواد139 و138 مقرر میدارد که اگر زن عقیم بوده و طلاق داده شد شوهر مکلف است که مهر و جهیزیه وی را تسلیم کند و در صورتی که زن مهر و جهیزیه نداشته باشد پرداخت مقدار یک من نقره به او ضروری است و هر گاه زن مرتکب ترک خانواده و با اعمالی از قبیل آن بشود بلحاظ جرم ارتکابی وی، شوهر از تادیه مهر و جهیزیه معاف است و ماده 141 قانون مذکور حقوق مالی زن را از عهده شوهر ساقط کرده است . اما اگر پس از محاکمه و رسیدگی مقصر قلمداد شود بموجب ماده142 زن حق دارد. که به خانه پدری خود برگردد و مهر و جهیزیه اش را نیز دریافت نماید .

در یونان قدیم از جمله تشریفاتی که برای ازدواج صورت می گرفت آن بود که پدر دختر بدون آنکه مبلغی پول یا هدیه از داماد بگیرد با ازدواج وی موافقت نمیکرده است.

در حقوق عبری نیز همانند حقوق حمورابی مهر وجود داشته است و در یکی از انواع ازدواج که با نام زواج صدیقه معمول بود رضایت زن بسیار موثر بوده و چنانچه از شوهر خود ناراضی می شد می توانست خانه را ترک کند در این نکاح زن به اسم صدیقه و شوهربه صدیق معروف بود و مالی که به زن تسلیم میشد صداق نام داشت و در هر صورت مهر در دین یهود از ارکان عقد نکاح بوده و بدون آن نکاح را باطل می دانند .در یونان قدیم از جمله تشریفاتی که برای ازدواج صورت می گرفت آن بود که پدر دختر بدون آنکه مبلغی پول یا هدیه از داماد بگیرد با ازدواج وی موافقت نمیکرده است. .

در حقوق رم نیز که دو نوع ازدواج « رسمی و غیر رسمی » وجود داشت در نوع غیر رسمی آن جای هر گونه آثار حقوقی و احکام مربوط به آن خالی بود ولی در نوع ازدواج رسمی که به نام کوامپسیو معروف بود وقتی نکاح منعقد می شد هدایائی به زن تسلیم میشد .از متن اوستا چنین بر می آید که در ایران باستان، هنگامیکه مرد می خواست با زنی ازدواج کند مکلف بوده است که علاوه بر مالی که به دختر و زوجه می دهد مال دیگری نیز یه پدر او تسلیم نماید و پدر هم در مقابل مالی که از داماد می گرفت به دخترش جهیزیه می داد.

تعریف حقوقی مهر در قانون و اقسام آن

الف –تعریف مهر

مهر –مهریه: قانون مدنی ایران که از ماده 1078تا 1101 –درباره مهریه سخن می گوید به پیروی از نظر اکثر فقهای امامیه ، مهر را تعریف نکرده و آن را به سکوت برگزار نموده است و علت آنکخ فقها املامیه در کتب خود احتیاجی به تعریف مهر ندیده اند و به ذکر موضوع آن پرداخته اند شاید بلحاظ اشتهار و معروفیت کلمه مهر بوده است . زیرا هر چیزی را که مالیت داشته و قابل تملک باشد میتوان مهر قرار داد(ماده 1078 ق.م) کلمات دیگری از قبیل کلمه صداق فریضه ، نحله اجر نیز بجای آن استعمال شده است ولی آنچه بیشتر به مهر اطلاق میشود کلمه صداق می باشد که در زبان فارسی به آن کابین گفته می شود و به مهریه معروف شده است .بعضی عقیده دارند که کلمه مهر مَهَّر،یُمَهَّر بوده و در لغت به معنی عوض بکار رفته است .ولی عوض تلقی کردن مهر موجه به نظر نمی رسد زیرا به موجب ماده 1082ق.م زن به مجرد عقد نکاح مالک مهر می شود و چنانچه شوهر قبل از دخول زن خود را طلاق بدهد پرداخت نصف مهر المسمی و پا مهر المثل بری شوهر الزامی است و این امر در مورد فوت زوجین و احکام ارث نیز آشکار است و علیهذا مهر نباید ثمن تلقی گردد.و بهمین جهت عقد نکاح بدون ذکر مهر صحیح است و حال آنکه بیع بدون ذکر ثمن باطل است .کلمه صداق نیز از کلمه صدق گرفته شده است زیرا مرد برای ازدواج و نکاح ، با میل و رغبت خود مالی را به زن خود تسلیم نموده و یا پرداخت آن را بر عهده می گیرد .

استاد دکتر کاتوزیان مهر را چنین تعریف کرده اند :« مهر عبارت از مالی است که به مناسبت عقد نکاح ، مرد ملزم به دادن آن به زن می شود الزام مربوط به تملیک نیز ناشی از حکم قاون است »آقای دکتر لنگرودی نیز در تعریف مهر چنین گفته اند : مهر بر وزن شهر ، مال ( یا چیزی که قائم مقام مال بوده است ) معین است که بر سبیل متعارف ، زوج به زوجه در عقد نکاح میدهد یا به نفع زوجه بر ذمه می گیرد .

به هر صورت مهر در حقوق ایران عنوان حقوقی مستقلی دارد و مهر جزئی از حقوق و تکالیف زن و شوهر است و شارع و قانونگذار با توجه به کمی سهم الارث زن و اختیار مطلق شوهر در طلاق ، شوهر را ملزم به پرداخت مالی به زن در موقع نکاح نموده است .